Islam i muslimani su za Evropu oduvijek bili, a to su i
danas, ono što njoj treba, a ne ono što oni uistinu jesu.
 |
| Evropu ne interesuje ko su ti muslimani, šta doprinose društvima u koja su emigrirali [EPA (Ilustracija)] |
Piše: Muhamed Jusić (Al Jazeera)
Kršćanska Evropa je često kroz historiju svoj identitet
gradila naspram muslimanske, bilo maurske ili turske, opasnosti i drugosti.
Najlakši način da se po stotinu osnova heterogena i sukobljena Evropa ujedini,
da prevaziđe sve svoje razlike, bio je da se prepadne „barbarima na vratima“. Nisu ti barbari na kapijama civilizovane
Evrope uvijek bili muslimani, ali često su tu ulogu imali baš oni. Od vremena
slabljenja muslimanske imperije, kolonijalnog perioda i u konačnici pada
Osmanskog carstva, islam je nakratko prestao biti ta opasnost.
Evropa se zabavila sobom, svojim „svjetskim ratovima“ i
pomahnitalim fašizmima. Nakratko je SSSR bio ta babaroga. Ali je sa posljednjim
dešavanjima u i oko Bliskog istoka izgleda ponovo došao red na islam i
muslimane da posluže jačanju evropskog identiteta i jedinstva. Ali, za razliku
od vizije evropskih vrijednosti i evropskog jedinstva, koji su nastali kao
odgovor na nacistički fašizam i strahote svjetskih ratova, ovaj novi identitet
Evrope i vizija njenog jedinstva se gradi na strahu, ksenofobiji, isključivosti,
netoleranciji i svemu što je dijametralno suprotno od onoga što smo mislili da
nova ujedinjena Evropa simbolizira.
Nažalost, veza između muslimana, islamske kulture i
civilizacije i Evrope se često kroz historiju kao i u kolektivnom pamćenju
svodila samo na sukobe i instrumentalizaciju straha od drugog i drugačijeg. Ne
treba ostati prostora za sumnju, isti procesi su se odvijali i muslimanskom
svijetu i tamo se strahom od križara postizala homogenizacija vlastitih redova.
Poglavlja o suživotu u islamskoj Šapaniji-Andalusu, na
Siciliji i južnoj Italiji, o osmanskom multikulturalizmu, o kulturnoj razmjeni
su izbrisana iz zajedničke historije. Svi tragovi prisustva islamske
civilizacije u Evropi su sistematski rušeni i brisani kako bi se danas moglo reći
kako je islam stran Evropi i kako joj ne pripada.
Crno-bijela slika svijeta
Na isti način na koji su skoro svi tragovi prisustva
muslimana u Evropi sistematski uništeni, prešućuje se i doprinos muslimana
evropskoj misli, nauci i civilizaciji. Šta bi bila današnja Evropa bez antičke
misli koju su sačuvali i u Evropu u arapskim prijevodima prenijeli muslimani?
Mnogi se u Evropi danas s ponosom pozivaju na to kako
današnja Evropa počiva na tim antičkim vrijednostima, ne spominjući Ibn Rushda-
Averroesa, velikog učitelja i tumača te misli koji je Aristotela ponovo
protumačio i odbranio. O Ibn Sininim- Aveceninim Kanonima medicine koji su se
stoljećima izučavali na evropskim sveučilištima i koji su bili osnova evropske
medicine i farmacije, nema spomena. Duga je lista tih doprinosa koji dokazuju
da je islamska civilizacija svoje najboje plodove darivala Evropi i da je islam
od svog početka bio ne samo bliskoistočna civilizacija nego i azijska, afrička,
a također i evropska.
Nema perioda u historiji Evrope od 649. godine kada
muslimani dolaze na Kipar, a da nisu imali svoju državu na evropskom tlu ili da
na dijelu njene teritorije nisu bivstvovali, ne kao barbari koji ruše, nego kao
civilizacija koja je doprinijela današnjoj evropskoj ukupnoj kulturi i civilizaciji.
Rijetka su djela poput knjige profesora Iana Almonda sa
Univerziteta u Georgiji Dvije vjere,
jedna zastava(Two Faiths, One Banner) u kojoj piše o brojnim slučajevima kada
su muslimani i kršćani zajedno ratovali na istim stranama širom Evrope. Takvi
slučajevi su brojni i zasigurno bi poremetili sliku onih koji i danas crtaju
crno-bijelu sliku svijeta, pa i muslimansko-evropskih odnosa.
Ali, islam i muslimani su za Evropu oduvijek bili, a to su i
danas, ono što njoj treba, a ne ono što oni uistinu jesu. Sjetimo se samo
koliko često su pape koristile „islamsku opasnost“ da ujedine Sveto rimsko
carstvo i ojačaju svoj utjecaj. Islam je bio razlog zašto Evropa mora biti
jedinstvena pod vodstvom pape. Svako onaj ko je rušio to jedinstvo radio je u
interesu muslimana.
Istovremeno, u misli i pisanjima Marthina Luthera i njegove
reforme islam je zato što je to njemu trebalo, bio „kazna Božija“ i dokaz
neuspjeha Crkve, te neophodnosti reforme. Tristo i pedeset godina kasnije u
istoj Njemačkoj, kada Friedrichu Wilhelmu Nietzscheu zatreba da se razračuna sa
Crkvom i vjerom, on će u islamu po principu „neprijatelj mog neprijatelja je
moj prijatelj“ vidjeti nešto sasvim drugo. Za njega će to biti „religija koja
kaže DA životu“.
Kad smo već u Njemačkoj, slika koju će o islamu kreirati
Johann Wolfgang von Goethe jedva da ima veze sa pisanjima njegovih već
spomenutih sunarodnjaka. Poznata istražiteljica Goethea, prof. Katharina
Mommsen je zapisala: ,,Što se tiče samog Goethea, određen je njegov stav prema
islamu - i to je odlučujuće - od početka ne samo, ne isključivo iz držanja
jednog naprednog prosvjetiteljstva sa njegovim tolerantnim nastojanjima i
naporima da iznese nepravde prošlosti. Goethe je, štaviše, pristupio Muhammedu
i njegovoj religiji na jedan mnogo osobniji odnos.“
Kako tada, tako i sada slika o islamu, muslimanima i
islamskoj civilizaciji u Evropi ne ovisi od samih muslimana nego od onoga ko ih
i iz kojih razloga i s kojim ciljem predstavlja i tumači Evropi.
Nova desnica
Pripremajući se za jedno predavanje na temu "Islam u
Evropi" isčitao sam stotine stranica desničarske propagande koja ovih dana
doživljava svoj uspon u političkom i javnom životu Starog kontinenta. To su
argumenti koje koriste desničari različitog kova od onih kršćanskih, naročito fundamentalističko-evanđelističkih,
do onih neofašističkih rasista. Ponovo se pokazalo, kao toliko puta do sada,
upotrebljivi potencijal straha od islama. Plašeći Evropu navodnom islamizacijom
Evrope i sve većim brojem muslimana na kontinentu, desničari sada pokušavaju da
ostvare političke i ideološke ciljeve za koje su se zalagali desetljećima kada
nije ni bilo traga muslimanima.
Tako se borba za vjerski identitet Evrope, a protiv
sekularizma, homoseksualaca, abortusa i razvoda braka pravda strahom od islama
i muslimana. Argumentacija ide otprilike u sljedećem pravcu: dok Evropljani,
braneći ideale sekularizma, potiskuju kršćanstvo iz javnog prostora, taj
prostor popunjava islam čijim sljedbenicima se daje sve više prava i sloboda
kako bi ih se akomodirali u nova društva. Po toj logici jedini način da se
zaustavi islamizacija društva jeste da se odustane od „rigidnog sekularizma“ i
da se Evropa vrati svojim kršćanskim korijenima.
Strah od „muslimanskog nataliteta“, od te „revolucije iz
čakšira“ se sada koristi kao argumentacija zašto se Evropa treba suprotstaviti
gay brakovima, abortusu i jačati porodicu na kršćanskim i tradicionalnim
vrijednostima. Ove ideologe zdesna ni najmanje ne interesuje stvarno stanje na
terenu, ne interesuje ih ko su ti muslimani u Evropi, šta doprinose društvima u
koja su emigrirali. Njih stvarna historija odnosa islama i Evrope ne zanima. Za
njih su islam i muslimani instrument kojim se lahko može manipulisati i
politički profitirati i ništa više.
Stavovi izraženi u ovom tekstu su autorovi i ne odražavaju
nužno uredničku politiku Al Jazeere.
Izvor: Al Jazeera
