Moj osvrt na Godišnjak muslimana u Evropi objavljen je u rubrici Dobre Knjige Radioactiva.Radioactiv je nezavisni Internet magazin i projekat njemačke kompanije JC-Technology GmbH, čiji je vlasnik gospodin Stipo Jelica. Koncipiran je kao portal koji posebnu pozornost posvećuje kulturi, ekonomiji, sportu, ekologiji i kritičkom sagledavanju aktualnih zbivanja u svijetu, Evropi, Njemačkoj i na Balkanu, nastojeći promicati civilizacijske vrijednosti savremenog društva.
Prilog je preuzet sa H-Alter-a.
Evo i čitavog osvrta:
Osim što ne postoje relevantne i svježe informacije o stvarnom stanju unutar muslimanskih zajednica u centrima odlučivanja u EU, ali i drugim zemljama u Evropi, činjenica je da islamske zajednice u Evropi jako malo znaju jedna o drugoj. Zato će im ovaj Godišnjak pomoći da sagledaju situaciju u kojoj se nalaze, piše Muhamed Jusić za H-ALTER.
Urednici: Jørgen S. Nielsen, Samim Akgönül, Ahmet Alibašić, Brigitte Maréchal, Christian Moe
Prestižna izdavačka kuća Brill iz holandskog grada Leidena sa 325 godine tradicije u štampanju naučnih radova ovih je dana u distribuciju pustila prvi broj Godišnjaka muslimana u Evropi (Yearbook of Muslims in Europe).
Za bosanskohercegovačku javnost posebno je bitno napomenuti kako je jedan od partnera na ovom, za muslimane u Evropi izrazito značajnom projektu, bio i Centar za napredne studije iz Sarajeva.
Korijeni ovog projekta mogu se pratiti još od prvih pokušaja da se izradi sveobuhvatan pregled stanja u muslimanskim zajednicama u Evropi koji je, prema svjedočenju urednika Godišnjaka, napravljen prije skoro deset godina nakon hitnog zahtjeva Predsjedništva Evropske Unije. Tada prikupljen materijal kasnije je proširen i objavljen, a obuhvatio je, kako pregled terenskih istraživanja, tako i dostupnih podataka. To izdanje je također štampao Brill i to 2003. pod naslovom Muslimani u proširenoj Evropi; Religija i društvo (Muslims in Enlarged Europe: Religion and Society), a urednici su bili Marechal, B, S. Allievi, F. Dassetto i J.S. Nielsen. Podaci o svim državama naknadno su sabrani i štampani kao zasebno izdanje koje je kasnije dorađeno za potrebe Evropskog Parlamenta.
Očito da je već tad bilo jasno da čak i najozbiljnije evropske institucije koje donose odluke nemaju čak ni osnovne podatke o stanju u muslimanskim zajednica u Evropskoj Uniji. Kada su se ranije spomenuta izdanja pojavila i kada su postala dostupna, kako evropskim institucijama, tako i široj publici, postalo je izvjesno da je, zbog toga što se realnost na terenu konstantno mijenja i prikupljeni podaci i pregledi stanja jako brzo zastarijevaju, neophodno pokrenuti projekat koji bi pratio te promjene i blagovremeno o njima izvještavao.
U predgovoru Brillovom Godišnjaku urednici su također primijetili i to kako su tada rađene publikacije imale previše informacija koje su interpretirane bez osvrta na kontekst kojem pripadaju. Odnosno, kao što sami kažu: „Previše je pažnje (doslovno: autoriteta) bilo posvećeno statistici na koju se, zbog same njene prirode, ne možemo pouzdati". Tada se u Brillovom uredništvu rodila ideja da se pokrene Godišnjak muslimana u Evropi. Oformljen je novi uređivački tim kojeg su činili: Jørgen S. Nielsen, Samim Akgönül, Ahmet Alibašić, Brigitte Maréchal i Christian Moe. Zahvaljujući njihovom predanom radu, danas imamo prvi sveobuhvatni pregled stanja muslimanskih zajednica u Evropi.
Prema riječima uredništva, planirano je da Godišnjak nastavi izlaziti i u godinama koje predstoje i da na godišnjoj bazi nudi ažurirane podatke o situaciji u muslimanskim zajednicama širom Evrope. Prvi broj Godišnjaka sadrži tri zasebne cjeline, a na posebno kreiranoj web stranici će se moći naći i dodatni materijali koji nisu uvršteni u printano izdanje. Prvi dio sadrži unificirane izvještaje o stanju muslimanskih zajednica iz 37 država zapadne, centralne i jugoistočne Evrope, među kojima su sadašnje i potencijalne članice EU (osim Islanda). U narednom izdanju Godišnjaka priređivači planiraju proširiti ovaj izvještaj tako da obuhvati sve članice Savjeta Evrope čime bi bili obuhvaćeni i muslimani koji žive istočno prema Ruskoj Federaciji i na teritoriji južnog Kavkaza.
Ovaj dio po prvi put na jednom mjestu daje sistematski pregled stanja muslimanskih zajednica kroz petnaest parametara, i to kroz davanje podataka o muslimanskom stanovništvu, odnosu islama i države, glavnim muslimanskim organizacijama, džamijama i mjestima za obavljanje namaza, obrazovanju djece, visokom i profesionalnom obrazovanju, pokopu umrlih i grebljima, „kaplanstvu" u državnim institucijama, vjerskim blagdanima i festivalima, dostupnosti halal- hrane, odijevanju, izdavaštvu i medijima, porodičnom pravu, javnom mnijenju i debatama, te glavnim kulturnim događajima.
Prilog o islamskoj zajednici u BiH napisao je Mirnes Kovač, dok je Ahmet Alibašić uradio prilog o muslimanima u Srbiji, Omer Kajoshaj o Crnoj Gori, Jasmin Džaferović o Hrvatskoj, o Sloveniji je izvještavao Cristian Moe, Muharem Jahja o Makedoniji, a Xhabir Hamiti o Kosovu.
U predgovoru ovom poglavlju Nadia Jeldtoft iz Centra za evropsku islamsku misao sa Univerziteta u Kopenhagenu je napisala prilog o problemu definisanja samog pojma musliman. Dileme koje je autorica iznijela u svom uvodu, a s kojim su se autori izvještaja suočili, ustvari govore o svoj kompleksnosti tzv. muslimanskog pitanja u Evropi, kako i o svim potencijalnim „opasnostima" koje vrebaju u samom pristupu toj problematici. Od potrebe da se naglasi razlika između „samodeklarisanja" i „klasifikacije" posmatrača do potrebe da se pokuša napraviti razlika između „muslimana praktičara" i „kulturoloških muslimana".
Tek i letimičan pregled stanja u kojem se nalaze muslimanske zajednice u EU odaje nevjerovatno šarenilo i ukazuje na brojna nesređena pitanja sa kojima se muslimani u Evropi, kako u zemljama EU tako i van nje, susreću.
Drugi dio, čiji su uređivači bili Samim Akgönül i Christian Moe, sadrži analize i istraživačke studije eksperata o aktuelnim temama iz muslimanskih zajednica u Evropi. Prvi prilog napisao je dr. Ayhan Kaya, predavač na odsjeku za međunarodne odnose na Bilgi Univerzitetu u Istanbulu i direktor Evropskog instituta na istom Univerzitetu. Dr. Kaya se bavi pitanjem odnosa na relaciji Turska- EU i utjecajem islama u Evropi.
Dr. Miriam Gazzah sa amsterdamske Škole društvenih nauka analizirala je utjecaj muzike (u širem smislu riječi) na holandsko-marokansku omladinsku kulturnu scenu i to kako mladi muslimani u ovoj evropskoj državi kroz muziku izražavaju dio svoga identiteta.
O jednoj od neurotičnih tačaka „muslimanskog pitanja" u Evropi, pitanju pokrivanja žena, govori Dominic McGoldrick u svom prologu o kontraverzama oko pokrivanja muslimanskih žena u Evropi. Isabelle Rigioni pokušava da rasvijetli ulogu medija u prezentaciji muslimana u Evropi.
O balansu između slobode izražavanja i slobode vjeroispovijesti u svjetlu kontraverzi oko danskih karikatura Poslanika Muhameda (a.s.), a iz perspektive Evropske konvencije o ljudskim pravima (ECHR) i presuda Evropskog suda za ljudska prava piše Niraj Nathwani.
Zadnji dio Godišnjaka nudi pregled relevantnih knjiga koje su izdate u protekloj godini. Između ostalog, tu su osvrti na knjigu Aziza Al-Azmeha i Effie Fokasa Islam i Evropa; različitost, identitet i utjecaj, Izučavanje religije i obuka muslimanskog klera u Evropi: naučne i vjerske slobode u 21. stoljeću, čiji su urednici bili W.B. Drees i P. J. van Koningsveld, Ukradena čast: stigmatiziranje muslimanskih muškaraca u Berlinu autorice Katherine Pratt Ewing, te još nekoliko značajnih naslova koji su obilježili godinu iza nas.
Osim što je već neko vrijeme primjetno da ne postoje relevantne i svježe informacije o stvarnom stanju unutar muslimanskih zajednica u centrima odlučivanja u EU, ali i drugim zemljama u Evropi, činjenica je da islamske zajednice u Evropi jako malo znaju jedna o drugoj. Zato će ovaj Godišnjak pomoći i muslimanskim zajednicama da sagledaju situaciju u kojoj se nalaze, da uporede stanje, preciziraju ključne probleme, ali i prenesu korisna iskustva. U tom smislu ova knjiga, i njoj slične studije, trebala je biti dostupna i ranije. Ali bolje ikada nego nikada.
Godišnjak muslimana u Evropi se može poručiti od izdavača (više podataka preko web stranice http://www.brill.nl/yme), ali zbog cijene od 129 eura i jezičke barijere (Godišnjak je na engleskom) teško da će direktno biti dostupan široj publici.
Muhamed Jusić, H-ALTER
